به گزارش خبرنگار مهر، تبعید امام خمینی(ره) به ترکیه در 13 آبان 1343، کشتار دانش‌آموزان در 13 آبان 1357 مقابل دانشگاه تهران و تسخیر سفارت آمریکا در 13 آبان 1358 سه واقعه تاریخی بود که هر یک در شکل دادن حرکت انقلاب اسلامی نقش خاصی ایفا کرده و هر سه رخداد، مبارزه با استکبار و عوامل آن محسوب می شوند.
کاپیتولاسیون یا حق قضاوت کنسولی
کاپیتولاسیون یا حق قضاوت کنسولی، حقی بود که به اتباع بیگانه داده می شد وآنها را از شمول قوانین کشور مصون و مستثنی می کرد؛ در واقع در صورت ارتکاب جرم در خاک کشور، دولت میزبان حق محاکمه آن مجرم را نداشت.
کاپیتولاسیون ریشه در استعمار داشته و کشورهای استعمارگر این قانون را به کشورهای ضعیف تحت سلطه تحمیل می کردند؛ کاپیتولاسیون در ایران طی معاهده ترکمانچای برای اتباع روسیه به رسمیت شناخته شد و پس از آن نیز برخی کشورهای استعمارگر دیگر، این امتیاز نامشروع را به علت ضعف حکومتهای قاجاریه کسب کردند؛ اما کاپیتولاسیون در سال 1306، تحت فشار افکار عمومی و فضای حاکم بر روابط بین الملل پس از جنگ اولجهانی، لغو شد.
هنوز بیش از سه دهه از لغو کاپیتولاسیون نگذشته بود که محمدرضا پهلوی احیاگر مجدد آن شد. امام خمینی(ره) که از حضور مستشاران نظامی و امنیتی آمریکایی در ایران آگاهی داشت و از تصویب کاپیتولاسیون نیز اطلاع یافته بود، تصمیم گرفت تا این توطئه بزرگ و ننگین را افشا کند؛ از این رو در حالی که رژیم می کوشید تا با برگزاری تبلیغاتی پر زرق و برق، جشن چهارم آبان 1343هـ. ش مصادف با چهل و پنجمین سالروز تولد شاه مسئله کاپیتولاسیون را به فراموشی بسپارد، امام خمینی(ره) سخنرانی خود را در همان روز ایراد و در همه جا منتشر کرد.
زمینه ساز تبعید امام خمینی تصویب لایحه کاپیتولاسیون در مجلس شورای ملی بود
یکی از بزرگترین خیانتهای حکومت پهلوی پس از قیام 15 خرداد 1342 که زمینه ساز تبعید امام خمینی(ره) به خارج از کشور می شد، تصویب لایحه کاپیتولاسیون در مجلس شورای ملی بود.
این لایحه پس از برگزاری رفراندوم شاه و تصویب لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی که هر دو با موضعگیری امام روبروشد، در مجلس طرح شد؛ برداشتن موانع حقوقی و قانونی، حضور نیروهای امریکایی در ایران و تضمین امنیت آنان برای شاه اهمیت داشت چون وی برای اجرای سریع اصلاحات اقتصادی و سیاسی مورد نظر کاخ سفید، زیر فشار آمریکا قرار گرفته بود؛ در نتیجه، احیای نظام کاپیتولاسیون با هدف اعطای مصونیت سیاسی و کنسولی به اتباع آمریکایی در ایران در دستور کار دولت قرار گرفت.
پیشنهاد تصویب کاپیتولاسیون در اسفند 1340 از سوی سفارت آمریکا به دولت امیر اسدالله علم داده شد و این پیشنهاد در 13 مهر 1342 در کابینه علم و در مرداد 1343 در مجلس سنا به تصویب رسید، سپس در 21 مهر 1343 حسنعلی منصور نخست وزیر وقت، این لایحه را به مجلس شورای ملی برد و به تصویب نمایندگان مجلس رساند.
بعد از تصویب این لایحه، امام خمینی(ره) در چهارم آبان 1343، اقدام رژیم را مورد انتقاد شدید قرار داد و شاه برای اینکه امام در چنین روزی نتواند سخنرانی کند، نماینده ای را به قم اعزام کرد ولی امام نماینده شاه را به حضور نپذیرفت و در روز موعود، یکی از مهمترین سخنرانیهای خود را در حضور جمع کثیری از روحانیون و مردم قم انجام داد.
عزت ما پایکوب شد، عظمت ایران از بین رفت... ولله گناهکار است کسی که فریاد نکند
آغاز جملات سخنرانی امام(ره) این بود: "... عزت ما پایکوب شد، عظمت ایران از بین رفت، عظمت ارتش ایران را پای کوب کردند. قانونی رابه مجلس بردند که در آن ما را ملحق کردند به پیمان وین... که تمام مستشاران نظامی آمریکا با
خانواده هایشان، با کارمندهای فنی شان با کارمندان اداری شان، با خدمه شان... از هر جنایتی که در ایران بکنند، مصون هستند. آقا من اعلام خطر می کنم، ای ارتش ایران من اعلام خطر می کنم، ای سیاسیون ایران من اعلام خطر می‌کنم... والله گناهکار است کسی که فریاد نکند. ای سران اسلام به داد اسلام برسید. ای علمای نجف به داد اسلام برسید. ای علمای قم به داد اسلام برسید..."
گفتنی است، در چهارم آبان 1343 امام(ره) بیانیه صادر کرد: "دنیا بداند که هر گرفتاری که ملت ایران و ملل مسلمین دارند از اجانب است، از آمریکاست. ملل اسلام از اجانب عموماً و از آمریکا خصوصاً متنفر است."
تصویب لایحه کاپیتولاسیون؛ سند بردگی ملت ایران
ایشان در این سخنرانی ابتدا با "انالله و اناالیه راجعون" شروع کردند و روز قبولی کاپیتولاسیون را روز عزای ملت نامگذاری کردند و دولت و مجلسیان ایران را نوکران آمریکا نامیدند و قدرتهای شرق و غرب را محکوم کرده و جمله مشهور خود که "آمریکا از انگلیس بدتر، انگلیس از آمریکا بدتر، شوروی از هر دو بدتر، همه از هم بدتر، همه از هم پلیدتر، لکن امروز سر و کار ما با آمریکاست" را ادا کردند و همچنین در اعلامیه شان، تصویب لایحه کاپیتولاسیون را "سند بردگی ملت ایران" و "اقرار رژیم به مستعمره بودن ایران و ننگین ترین و موهن ترین تصویب نامه غلط دولتهای بی حیثیت" نامیدند و نسبت به سوء
استفاده های ناشی از آن هشدار دادند.
اندکی بعد از کاپیتولاسیون، آمریکاییها مبلغ 200 میلیون دلار برای خرید تسلیحات از آمریکا در اختیار رژیم شاه قرار دادند و محافل سیاسی ایران این وام را پاداش آمریکا به شاه در قبال تصویب کاپیتولاسیون به شمار آوردند.
رژیم که در طول دو سالی که امام قیام کرده بودند، نتوانسته بود با هیچ شیوه امام خمینی(ره) را آرام کند، تنها یک راه پیش پای خود می دید و آن تبعید امام بود.
تبعید امام خمینی(ره) در پی اعتراض به تصویب لایحه کاپیتولاسیون
امام خمینی(ره) در 13 آبان 1343 توسط مأموران حکومت شاه بازداشت و پس از انتقال از قم به تهران، به ترکیه تبعید شدند. این تبعید در پی اعتراض امام به سیاستهای حکومت پهلوی و از جمله تصویب لایحه کاپیتولاسیون به وقوع پیوست؛ امام 9 روز پیش از تبعید، در مراسمی که به مناسبت میلاد حضرت زهرا(س) در منزلشان برگزار شد، جنایات و مفاسد کاپیتولاسیون را تشریح کردند.
در سپیده دم 13 آبان، امام خمینی(ره) توسط یک گروه از مأموران ساواک به سرپرستی سرهنگ مولوی رئیس ساواک تهران بازداشت شدند و هنوز آفتاب نزده بود که با یک فروند هواپیمای نظامی از فرودگاه مهر آباد به ترکیه تبعید شدند.
اطلاعیه کوتاه ساواک که از رادیو و تلویزیون و روزنامه ها انتشار یافت، چنین بود:
"طبق اطلاع موثق و شواهد و دلایل کافی چون رویه آقای خمینی و تحریکات مشارالیه علیه منافع ملت و امنیت و استقلال و تمامیت ارضی کشور تشخیص داده شد، لذا در تاریخ 13 آبان 1343 از ایران تبعید شدند."
در پی تبعید امام خمینی(ره)، علیرغم فضای خفقان، موجی از اعتراضها به صورت تظاهرات در بازار تهران، تعطیلی طولانی دروس حوزه ها، ارسال طومارها و نامه ها به سازمانهای بین المللی و مراجع تقلید شکل گرفت.
مرحوم آیت الله حاج مصطفی خمینی نیز در روز تبعید امام بازداشت و زندانی شد و در 13 دی 1343 به ترکیه نزد پدر تبعید شد.
دوران تبعید امام به ترکیه بسیار سخت بود و حتی از پوشیدن لباس روحانیت منع شده بودند. محل اقامت اولیه امام هتل بلوار پالاس آنکارا بود.
اما فردای آن روز برای مخفی نگهداشتن محل اقامتشان، ایشان را به محلی واقع در خیابان آتاترک منتقل کردند و در 21 آبان 1343 برای منزوی تر ساختن امام و قطع هر گونه ارتباط، محل تبعید را به شهر بورسا واقع در 46 کیلومتری غرب آنکارا انتقال دادند؛ در این مدت، هر گونه اقدام سیاسی از امام خمینی(ره) سلب شده و تحت مراقبت مستقیم مأموران اعزامی ایران و نیروهای امنیتی ترکیه قرار داشتند.
کشتار دانش آموزان در روز 13 آبان 57
صبح روز 13 آبان 1357 دانش آموزان در حالی که مدارس را تعطیل کرده بودند به سوی دانشگاه رفتند تا بار دیگر پیوندشان را با رهبر خویش به جهان اعلام کنند.
دانش آموزان گروه گروه داخل دانشگاه شدند و به همراه دانشجویان و گروههای دیگری از مردم در کنار نرده ها و زمین چمن دانشگاه اجتماع کرده و با هم و یکصدا فریاد "الله اکبر" سر می دادند و این در حالی بود که مأموران شاه نیز دانشگاه را محاصره کرده بودند.
ساعت 11 صبح مأموران ابتدا چند گلوله گاز اشک آور در میان دانش آموزان و دانشجویان پرتاب کردند؛ اجتماع کنندگان در حالی که به سختی نفس می کشیدند، صدای خود را رساتر کردند و با فریاد"الله اکبر" لرزه بر اندام مأموران مسلح شاه افکندند.
با شدت گرفتن تظاهرات، مأموران حکومت نظامی، خیابانهای اطراف دانشگاه و قسمتی از خیابان انقلاب را بستند و دانشجویان و دانش آموزان در خیابانهای اطراف پراکنده شدند.
تظاهر کنندگان در چند نقطه خیابانهای جمهوری اسلامی، ولیعصر(عج) و خیابانهای منشعب از آن آتش افروختند.
ساعت دو بعد از ظهر مجدداً سربازان حکومت نظامی بر روی دانشجویان و دانش آموزان که در داخل دانشگاه بودند، تیراندازی کردند که در همان لحظات اول عده از دانشجویان به زمین افتادند و شهید شدند و دشمنان اسلام را بیش از پیش به رسوایی کشاندند در این واقعه 56 تن شهید و صدها نفر مجروح شدند.
دانشجویان و دانش آموزان با پلاکاردهایی که در آن شمار کشته شدگان دانشگاه را نوشته بودند با سر دادن شعار "الله اکبر، خمینی رهبر" به راهپیمایی پرداختند.
لقب انقلاب دوم برای تسخیر "لانه جاسوسی آمریکا"
13 آبان 1358 ساختمان سفارت آمریکا در تهران توسط جمعی از دانشجویان معترض تصرف شد که توسط بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، انقلاب دوم لقب گرفت.
از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران تا زمان تسخیر سفارت امریکا در تهران، دیپلماتهای آمریکایی مستقر در سفارتخانه از هیچ تلاشی برای مقابله با نظام نو بنیاد جمهوری اسلامی ایران دریغ نکردند؛ تماس با سرکردگان گروههای ضد انقلاب، ارتباط حمایتی با شبکه های کودتا و برانداز در داخل کشور و تأمین مالی گروهکهای تروریستی که در غرب و جنوب ایران به انفجار در لوله های نفتی و یا ایجاد ناامنی و بی ثباتی در مناطق کردنشین مشغول بودند، از عملکردهای مأموران سیاسی فعال در ساختمان سفارت آمریکا بود که این حقایق در اسناد لانه جاسوسی نیز آمده است.
بعضی از مقامات بلند پایه دولت کارتر پس از شکست وی در انتخابات سال 1359 در خاطرات خود، به نقش نامطلوب و مخرب دستگاه حکومتی آمریکا علیه ایران که از طریق سفارتخانه آن کشور در تهران هدایت می شد، اقرار کردند.
سفارت آمریکا در تهران در زمستان 1357 تا پائیز 1358 به مرکز فرماندهی عملیات جاسوسی و خرابکاری علیه جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده بود؛ نظامی که عمر سیاسی آن به یک سال نمی رسید.
با این حال سفارت آمریکا زمانی توسط دانشجویان پیرو خط امام(ره) تسخیر شد که آمریکا خواست مشروع ملت ایران در استرداد شاه و اموال و داراییهای بلوکه شده ایران را نادیده گرفت و حتی امکاناتی وسیع در اختیار فراریان حکومت شاه گذاشت تا تشکیلات خود را علیه انقلاب، سازماندهی و فعال کنند.
تسخیر لانه جاسوسی امریکا در تهران از ابتدا با حمایت امام خمینی(ره) مواجه شد و امام نیز تصرف لانه جاسوسی توسط دانشجویان را "انقلاب دوم" لقب داده و در سخنانی، از این اقدام حمایت کردند.
................................
مریم نادری
نظر شما